تاریخچه بورس ایران و جهان

تاریخچه بورس ایران و جهان به قرن پانزدهم میلادی  بر می گردد که , بازرگانان و صرافان بلژیکی در مقابل خانه مردی به نام واندر بورس جمع می شدند و به داد و ستد می پرداختند. بدین ترتیب نام فعالیتی که بعدها یعنی در سال ۱۴۶۰ بازار متشکلی را شامل گشت از اسم آن مرد بلژیکی گرفته شد.

اولین بورس اوراق بهادار در دنیا در شهر آمستردام و توسط اولین شرکت چند ملیتی به نام «کمپانی هند شرقی هلند» پدیدار شد. به همین نحو، شرکت «کمپانی هند شرقی هلند» اولین شرکتی بود که سهام منتشر کرد.

فعالیت‌های مرتبط با بورس در شهر لندن از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوه‌خانه‌ها شروع شد. این فعالیت‌ها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معامله‌گران وارد فصل جدیدی شد. در نهایت در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد اما پیشنه بورس نیویورک به عنوان سومین بورس بزرگ در گستره تاریخ، به سال ۱۷۹۲ بر می گردد.

در ۱۷ می این سال، ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درختی دور هم جمع شدند و توافق‌نامه‌ای را امضا کردند که به توافقنامه “باتن وود” مشهور شد. آنها در ۸ مارس ۱۸۱۷ با تنظیم اساسنامه شروع به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشیدند.

تاریخچه بورس ایران

ایده اولیه ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ باز می‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام «وان‌لوترفلد» درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تاسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. در اردیبهشت ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار توسط مجلس شورای ملی به تصویب رسید؛ و بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از ابزارهای استراتژی اتکا به نظام بازار آزاد و تشویق فعالیت بخش خصوصی در ایران تاسیس شد.

بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ماه ۱۳۴۶، فعالیت خود را با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به طور رسمی آغاز کرد. از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ و در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به حالت نیمه تعطیل درآمد. بنابراین دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، در سال ۱۳۶۳، به‌دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانجات دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی بهبود یافت.

در سال ۸۴ قانون جدید بازار اوراق بهادار تصویب و بر اساس آن ساختار جدید بازار سرمایه شکل گرفت به طوریکه ارکان نظارتی و اجرایی از یکدیگر مجزا شدند و شورای عالی بورس و اوراق بهادار به عنوان بالاترین رکن بازار سرمایه تشکیل گردید. در سال ۸۷ شرکت فرابورس ایران نیز تحت قوانین بازار تشکیل و فعالیت خود را آغاز نمود. در سال ۸۸ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی تصویب شد. این قانون به بازار سرمایه عمق بخشید و در سایه آن، انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار منتشر و عرضه عمومی گردید.

امروز، چهار بورس بزرگ کشـور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند:

• بورس اوراق بهادار تهران که در آن، سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می‌شود.
• فرابورس ایـران که در آنجا هم سهام شرکت‌هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند،
• مورد داد و ستد قرار می‌گیرد.
• بورس کالای ایران که در آن، انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و … خرید و فروش می‌شود.
• و در نهایت بورس انـرژی که به تازگی تأسیس شده و قرار است در آن، حامل‌های انرژی با محوریت برق،
• به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی، خرید و فروش شود.