فروش استقراضی

فروش استقراضی معامله‌ی بسیار پرمخاطره‌ای است چراکه خلاف جهت بازار حرکت می‌کند و به زمان‌بندی دقیق نیاز دارد. فروش تعهدی یا استقراضی یکی از ابزارهای مالی در بورس‌های جهانی می‌باشد که با استفاده از آن می‌توان در شرایطی که انتظار افت قیمت سهم را داریم، سود کسب کنیم.

یکی از مهم‌ترین مزایای بازار دو طرفه این است که می‌تواند جلوی حبابی شدن بازار و رشد غیرمنطقی قیمت سهام را بگیرد و سرمایه‌گذار با تحلیل شرایط بازار می‌تواند در بازار نزولی نیز سود کسب کند.

در فروش استقراضی سهمی را قرض کرده و در قیمت‌های بالا می‌فروشیم، سپس در قیمت‌های پایین می‌خریم و به قرض‌دهنده پس می‌دهیم و اختلاف قیمت ناشی از این خرید و فروش را سود شناسایی می‌کنیم.

در بورس‌های جهانی، یک ابزار یا روش سرمایه‌گذاری تحت عنوان فروش استقراضی (Short Selling) وجود دارد. در فروش استقراضی می‌توان از نزول قیمت سهام سود کرد. به این‌صورت که فردی پیش‌بینی می‌کند که قیمت سهام شرکتی بیش از اندازه رشد کرده و در آینده احتمالا نزولی خواهد شد.

در این حالت سرمایه‌گذار بدون آنکه سهام آن شرکت را از قبل خریداری کرده باشد، می‌تواند سهام را از مالک آن قرض کند و پس از سپری شدن یک بازه زمانی همان تعداد سهم به علاوه بهره آن را به مالک پرداخت کند.

میزان بهره نیز از قبل مشخص می‌شود. در این‌صورت متقاضی از مابه‌تفاوت فروش سهم در قیمت بالاتر و خرید مجدد آن در ارقام پایین سود می‌کند. در این حالت بر اساس قرارداد قرض مالکیت به فروشنده منتقل می‌شود.

فروش استقراضی همواره محدود به دارایی‌هایی است که در بازارهای اوراق بهادار، کالا و ارز مبادله می‌شوند و حجم ورود خروج این دارایی‌ها در آن بازار، هر زمان قابل کنترل باشد، تا خرید مجدد دارایی قرض گرفته شده در هر زمان لازم امکان پذیر باشد. چون این نوع دارایی‌ها مثلی هستند، هر دارایی از همان نوع که خریداری شود می‌تواند به قرض دهنده به عنوان عوض قرض داده شود.

به فروش تعهدی سهام، Short selling یا فروش استقراضی نیز می‌توان گفت.

فرآیند الگوی فروش استقراضی

معمولا فرآیند فروش استقراضی توسط کارگزاری‌ها انجام می‌شود. به این صورت که صاحبان سهام تعداد مشخصی از سهام خود را به متقاضیان قرض می‌دهند. برای این‌کار حتما باید درخواست ارائه سهام برای فروش استقراضی به کارگزاری داده شود تا وارد وضعیت معاملاتی استقراضی ‌شوند.

کارگزاران پس از شناسایی فرد متقاضی، سهام مالک را به متقاضی قرض می‌دهند.پس از آن متقاضی نسبت به فروش سهام مالک اقدام می‌کند، مبلغ حاصل شده از فروش نزد کارگزار خواهد ماند. متقاضی علاوه بر مبلغ کسب شده از فروش سهام، موظف است مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار محفوظ داشته باشد تا در صورتی که متقاضی سهام مالک را بازنگرداند از وجه تضمین استفاده شود.

در مدت زمان استقراض مبلغ حاصل از فروش سهام توسط کارگزار سرمایه‌گذاری می‌شود و سود آن به مالک پس از کسر کارمزد کارگزار پرداخت می‌شود. در صورت تمایل مالک سهام و به منظور ایجاد انگیزش برای متقاضیان مبلغی از سود نیز به متقاضی تعلق پیدا می‌کند.

پس از آن اگر پیش‌بینی متقاضی محقق شود و قیمت سهام کاهش پیدا کند همان تعداد سهم را مجدد خریداری و تحویل مالک می‌دهد و در نتیجه مابه تفاوت آن سودی برای متقاضی است. اما اگر قیمت سهم افزایش پیدا کند، متقاضی باید همان تعداد سهم را در قیمتی بالاتر بخرد و تحویل مالک دهد، پس در این‌صورت زیان می‌کند.

مراحل کلی فروش تعهدی یا استقراضی در بازار بورس

1. قرض گرفتن سهم از مالک آن
2. فروش سهم در قیمت‌های جاری بازار توسط متقاضی به وکالت از مالک (و به نام مالک)
3. منتظر ماندن متقاضی برای کاهش قیمت سهم
4. خرید آن سهم از بازار توسط متقاضی به وکالت از مالک (و به نام مالک)
5. بازگرداندن سهم به مالک آن
6. شناسایی سود معامله توسط متقاضی از مابه‌التفاوت این خرید و فروش

فرمول محاسبه‌ی سود متقاضی در فروش تعهدی

(A – B) × N = سود معامله

A = قیمت خرید
B = قیمت فروش
N = تعداد سهام

مثال: فرض کنید قیمت سهم فولاد ۵۰۰ تومان است؛ طبق تحلیل، پیش‌بینی می‌کنیم قیمت سهم فولاد کاهش خواهد یافت:

1. ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را از یکی از سهامداران قرض می‌کنیم.
2. ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را با قیمت فعلی (۵۰۰ تومان) می‌فروشیم.
3. منتظر می‌مانیم تا قیمت سهم فولاد مثلاً پس از یک هفته با ۱۰۰ تومان کاهش، به ۴۰۰ تومان برسد.
4. ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را با قیمت ۴۰۰ تومان از بازار خریداری می‌کنیم.
5. ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را به صاحب آن (قرض دهنده) برمی‌گردانیم و مابه‌التفاوت این خرید و فروش را به عنوان سود این معامله شناسایی می‌کنیم.

(۵۰۰ – ۴۰۰) × ۱۰۰۰۰ = ۱۰۰۰۰۰۰

مزایای فروش تعهدی

فروش تعهدی به عنوان یکی از روش‌های خرید و فروش سهام مزایا و معایب خاص خود را دارد:

• می‌تواند حجم معاملاتی که در بازار بورس انجام می‌شود را افزایش دهد و در نتیجه رشد و کارایی بازار بورس بیشتر خواهد شد.
• افرادی که سهامدار عمده هستند و به صورت سالانه از سهام خود سود کسب می‌کنند می‌توانند با این روش میزان سود کسب شده خود را افزایش دهند.
• خرید و فروش تعهدی در واقع بازار بورس را به بازاری دو طرفه تبدیل می‌کند که باعث بالا رفتن کیفیت بازار می‌شود.

کارکرد فروش استقراضی چیست؟

در بازارهای سرمایه همواره سرمایه گذاران اقدام به ارزیابی سهام میکنند و زمانی که  انتظار دارند قیمت سهمی در آینده افزایش یابد یا به عبارت دیگر هنگامی که بر این باورند قیمت سهم پایین تر از ارزش ذاتی آن است، اقدام به خرید آن سهم می کنند.

در مقابل در مواقعی که سرمایه‌گذاران بر این باورند که قیمت سهم کاهش می یابد دیگر نمی توانند با خرید سهام سود کسب کنند و به این منظور به دنبال روشها و ابزارهایی برای کسب سود از بازار نزولی هستند.

از جمله ابزارهای مالی مورد استفاده برای کسب سود در بازارهای کاهنده استفاده از قراردادهای آتی و اختیار معامله است که معاملات آنها در بیشتر بورس‌های دنیا از جمله بورس اوراق بهادار تهران فراهم شده است.

یکی دیگر از ابزارهای مالی مورد استفاده برای کسب سود در شرایط افت قیمت‌ها فروش استقراضی است که در بسیاری از بورس‌های دنیا مورد استقبال سرمایه گذاران قرار گرفته است.

همچنین سرمایه‌گذاران می‌توانند برای پوشش ریسک معاملات خود از این ابزار استفاده کرده و خود را در مقابل نوسانات نامطلوب و قیمت اوراق بهادار پایه مصون نگه دارند.

البته در شرایطی که امکان استفاده از فروش استقراضی امکان پذیر نباشد و سرمایه‌گذار حرفه‌ای نباشد می‌تواند از دیگر ابزارهای مالی یاد شده برای کسب بازدهی در بازار نزولی استفاده کند. جزئیات مربوط به فروش استقراضی و ابزارهای جایگزین یاد شده در ادامه شرح داده شده است.

میزان ریسک سرمایه‌گذاری در فروش استقراضی چقدر است؟

با توجه به این‌که عدد صفر حداقل قیمت یک سهم محسوب می‌شود و حداکثری برای رشد قیمت سهمی وجود نخواهد داشت و ممکن است رشد سهمی ادامه‌دار باشد، پس ریسک این عمل به شدت بالاست و تنها معامله‌گران حرفه‌ای بازار می‌توانند از این روش سود کسب کنند.

برخی افراد برای فروش استقراضی این نوع شرکت‌ها را هدف قرار می‌دهند:

• شرکت‌های کوچکی که توسط سرمایه‌گذاران به‌سرعت سرمایه‌شان افزایش یافته است، به‌ویژه شرکت‌هایی که ارزش آنها به‌سختی تعیین می‌شود؛
• شرکت‌هایی که نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) آنها بالاتر از آن است که بتواند با سرعت رشد آنها توجیه شود؛
• شرکت‌هایی که محصولات بی‌کیفیت دارند یا خدماتی ارائه می‌کنند که کاربرد چندانی ندارد؛
• شرکت‌هایی که در حال ورود به رقابت‌های جدید هستند و شرکت‌هایی که امور مالی ضعیفی دارند (ترازنامه‌ی بد، جریان نقدینگی منفی و نظایر آن)؛
• شرکت‌هایی که فقط بر یک محصول خاص متمرکز هستن

نکات مهم فروش استقراضی

برای مشاهده مطالب دیگر بورس آموز کلیک کنید.

برای ورود به اینستاگرام بورس آموز کلیک کنید.