اوراق مشارکت

اوراق مشارکت Participation Papers، اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت مالک آن اوراق در یک طرح است. در واقع شخص، سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و نظایر آن‌ها می‌سپارد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و از محل منافع کسب شده سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت کند.

اوراق مشارکت، اوراق بهادار معمولا با نامی است که با قیمت و مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های مورد نظر دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی یا سازمان بورس، جهت تأمین مالی آن‌ها منتشر شده و بازپرداخت آن توسط دولت یا بانک‌ها تضمین می‌شود؛ اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار مانند سهام، تضمین پرداخت سود است، به‌ این معنـا که دارنده اوراق مشارکت اطمینان دارد که سود مشخص و تضمین‌شده‌ای را به‌عنوان سود علی‌الحساب، در فواصل زمانـی معیـن، دریافت می‌کند.

ساخت بزرگراه، سد، تونل، جاده، راه‌آهن، نیروگاه، مجتمع‌های اداری و مسکونی و…، نمونه‌هایی از مواردی است که دولت یا شهرداری‌ها، برای تأمین مالی آنها اقدام به انتشار اوراق‌مشارکت می‌کنند.

کدام نهادها و شرکت ها مجاز به صدور اوراق مشارکت هستند؟

• دولت
• شهرداری ها
• شرکت های دولتی
• موسسات عام المنفعه
• شرکت های سهامی عام و سهامی خاص
• شرکت های تعاونی تولید (نه تعاونی مصرف)
• سایر موسسه ها و نهادهای عمومی غیر دولتی
• شرکت های وابسته به هر یک از دستگاه های فوق الذکر

ویژگی های اوراق مشارکت

• قابلیت خریدوفروش در بازار ثانویه
• بازده بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران
• مالکیت بدون حق رأی برای دارندگان اوراق
• معافیت مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت
• تضمین سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری برای دارندگان اوراق
• پرداخت سود دوره‌های معین با کوپن‌های ماهیانه، سه ماهانه یا سالانه
• پرداخت سود به‌صورت علی‌الحساب و سود قطعی در سررسید
• تعیین سود ۱۸ تا ۲۲ درصد برای اوراق مشارکت(ممکن است ارقامی دیگری نیز ارائه شود)

بانام یا بی نام

بنا به شرایط تعریف‌شده از سوی ناشر، اوراق مشارکت بانام یا بی نام می‌باشد که در تبلیغات رسانه‌ای این مورد را اعلام می‌کنند. توجه فرمایید که اوراق بانام تنها به نام دارنده آن است و حتی در صورت سرقت یا مفقودی ورقه امکان فروش و بهره‌مندی از مزایا وجود ندارد.

اما اگر اوراق بی نام باشد در حقیقت در وجه حامل بوده و می‌بایست نسبت به مراقبت از اوراق توجه ویژه‌ای مبذول دارید و بعضاً افرادی که سرمایه سنگینی را در این سرمایه‌گذاری وارد می‌کنند اوراق مالکیت را در صندوق امانات بانکی نگه می‌دارند.

 قابل‌تبدیل به سهام

اوراقی است که توسط ناشر بورسی منتشر می‌شود و در زمان سررسید اوراق مشارکت و یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام تبدیل می‌گردد که البته در این رابطه در مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام تصمیم‌گیری می‌شود.

قابل تعویض با سهام

این اوراق توسط شرکت‌های سهامی عام منتشرشده و در تاریخ سررسید به‌جای پرداخت اصل مبلغ، با سایر سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تعویض می‌گردد.

لازم به ذکر است که روش‌های دوم و سوم انتشار اوراق در تاریخ تهیه این مقاله مرسوم نیست.

سود اوراق مشارکت

نمی‌توان به‌طور دقیق و مشخص سود انواع اوراق مشارکت را تعیین کرد، چراکه این سود بنابر تشخیص نهادهای مالی موثر و با تایید و نظارت بانک مرکزی در بازه‌های زمانی مشخص تعیین می‌شود.

آنچه درباره اوراق‌ مشارکت می‌توان گفت این است که معمولاً سود این اوراق‌ بیشتر از میانگین سود سپرده‌های بانکی تعیین می‌شود تا جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذاری افراد داشته باشد. ب

به‌ عنوان‌مثال زمانی که سود تعیین‌شده سپرده‌های یکساله بانک‌ها ۱۵ درصد از سوی بانک مرکزی تعیین‌شده بود، در برخی دوره‌های زمانی اوراق مشارکت با سودهای ۱۸ و ۲۰ درصد به سرمایه‌گذاران واگذار شد.

انواع اوراق مشارکت

1. اوراق مشارکت بورسی
2. اوراق مشارکت غیر بورسی
3. اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی

اوراق مشارکت بورسی

اوراق مشارکت بورسی اوراق قابل معامله در بازار بورس و فرابورس می باشند.

انواع اوراق مشارکت بورسی

به کسر: اوراق مشارکت بورسی به کسر اوراقی هستند که با قیمتی پایین تر از قیمت اسمی به فروش می‌رسد و میزان سود خریدار هم برابرست با تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید. سرمایه گذاری در اوراق مشارکت بورسی به کسر یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت می باشد.

قابل تعویض با سهام: اوراق مشارکت بورسی قابل تعویض با سهام به وسیله شرکت‌های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی با سهام دیگر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان ‌بورس و اوراق بهادار قابل تعویض می باشند.

قابل تبدیل به سهام: اوراق مشارکت بورسی قابل تبدیل به سهام توسط شرکت های سهامی عام منتشر می‌شود و در تاریخ سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت مربوطه تبدیل می‌شود.

 غیر بورسی

اوراق مشارکت غیر بورسی اوراقی است که با تایید بانک مرکزی حمهوری اسلامی ایران منتشر می‌گردد و در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) قابل معامله می باشد

بانک مرکزی

اوراق‌مشارکت بانک مرکزی اوراق مشارکتی می باشد که با هدف اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت به وسیله بانک مرکزی منتشر می‌گردد و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را هم دارد. اوراق‌ مشارکت بانک مرکزی در بورس اوراق بهادار قابل معامله نمی باشند.

وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی

اوراق‌مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی اوراق مشارکتی هستند که به وسیله وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی با هدف تأمین مالی پروژه‌های عمرانی منتشر می‌گردد و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. اوراق‌مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی هم در بورس معامله نمی‌شوند.

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس

اوراق‌مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق مشارکتی هستند که با هدف تأمین مالی توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر میگردند و این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله می باشند.

 تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

1. اوراق قرضه ریشه در عقد قرض با بهره معین و ثابت دارند و از همین رو توسط شورای نگهبان ربوی شناخته شده اند، اما ورقه مشارکت ریشه در عقد مشارکت مدنی با سود علی الحساب است.
2. در اوراق قرضه ، نرخ بهره ثابت است، اما د رورقه مشارکت، نرخ سود علی الحساب است .
3. اوراق قرضه ، تا قبل از ابطال، فقط در شرکت های سهامی عام قابل صدور بودند، اما ورقه مشارکت همان طور که مشاهده شد ، محدود به شرکت های عام نیستند و توسط اشخاص حقوقی فوق الذکر قابل صدور اند.

نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت

با توجه به ثابت بودن سود اوراق مشارکت، این اوراق بر خلاف سهام های ریسکی موجود در بازار که نیازمند تحلیل های فاندامنتالی و تکنیکالی هستند به تحلیل خاصی نیاز ندارد و فقط توجه به چند نکته برای انتخاب اوراق با بازدهی بیشتر برای سرمایه‌گذار کافی است.

مراحل خرید و فروش اوراق مشارکت خارج از بورس

1. انتخاب اوراق مشارکت : از طریق پیگیری روزنامه‌ها و اخبار می‌توان از انتشار اوراق مشارکت جدید که در خارج از بورس عرضه می‌شوند اطلاع یافت.
2. سرمایه‌گذار با مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) : به یکی از شعب بانک‌های عامل مراجعه می‌نماید و نسبت به خرید یا فروش اوراق مورد نظر اقدام می‌کند.

مراحل خرید و فروش اوراق مشارکت در فرابورس

۱ – انتخاب اوراق مشارکت
از طریق لینک زیر می‌توانید لیست اوراق مشارکت که در فرابورس معامله می‌شود را مشاهده کنید
http://www.fipiran.com/Market/LupOTCO

۲ – داشتن کد معاملاتی
برای خرید انواع اوراق بهادار از جمله انواع اوراق مشارکت نیاز به کد معاملاتی ( کد بورسی ) دارید. (دریافت کد بورسی )

۳ – ارسال سفارش خرید
پس از صدور کد بورسی برای شما، یک رمز و نام کاربری در اختیارتان قرار داده می‌شود و می‌توانید با ورود به سیستم معاملاتی کارگزاری، سفارش خرید اوراق بهادار را بصورت آنلاین ارسال کنید.
اوراق خریداری شده در پنل معاملاتی شما قرار می‌گیرد و هر زمان تمایل داشتید می‌توانید آنرا بفروشید.

در مورد معامله اوراق مشارکت بورسی، هر فردی که دارای کد معاملاتی آنلاین باشد، می‌تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی اقدام به خرید نماد اوراق مشارکت کند.

این اوراق بسته به بازاری که در آن منتشر می‌شوند ممکن است در سامانه آنلاین قابلیت معامله نداشته باشد، در این صورت باید به صورت حضوری درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزاری اعلام نماید.

چه کسی پرداخت سود را تضمین می کند؟

بدیهی است که شرکت منتشرکننده اوراق مشارکت طبق قوانین خودش نمی‌تواند پرداخت سود را هم تضمین کند. لذا سود اغلب اوراق مشارکتی که در کشور منتشر می‌شود توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی معتبر و یا دولت تضمین می‌شود، پس سرمایه‌گذار اطمینان دارد که در سررسیدهای مشخص، سود تعهدشده را دریافت خواهد کرد.

آیا سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت مشول مالیات می‌شود؟!

یکی دیگر از جذابیت‌های اوراق مشارکت برای سرمایه‌گذاران، معاف از مالیات بودن آن است. طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی از سال ۹۴ به بعد سود حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت مشمول مالیات نمی‌شود تا سرمایه‌گذاری در این اوراق از جذابیت کافی برخوردار باشد.

کامزد خرید و فروش اوراق مشارکت

اوراق مشارکت معاف از مالیات است. با خرید و فروش اوراق مشارکت تنها درصد ناچیزی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه ‌گذار کسر می‌گردد. کارمزد معاملات اوراق مشارکت به شرح زیر است:

کارمزد خرید: ۰/۰۰۰۷۲۶ مبلغ سرمایه‌گذاری
کارمزد فروش: ۰/۰۰۰۷۷۴ مبلغ سرمایه‌گذاری

مثلا اگر فردی اقدام به خرید اوراق مشارکت به اندازه ۱۰ میلیون تومان کند، می‌بایست حدود ۷۲۰۰ تومان هنگام خرید و حدود ۷۷۰۰ تومان در زمان فروش اوراق، کارمزد پرداخت نماید.

چند نکته در مورد اوراق مشارکت

1. خرید و فروش اوراق از طریق شعب منتخب بانک‌های عامل یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار (در صورت پذیرش در بورس) مجاز است.
2. قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است.
3. هر ورقه نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌گذاری است.
4. نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز پیش از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب آن متوقف می‌شود و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می‌شود.
5. سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از جانب خریدار واریز می‌گردد.
6. چنانچه سرمایه گذار در میانه دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق نماید، خریدار اوراق میبایست مبلغی معادل مبلغ اسمی به علاوه بخشی از سود اوراق مشارکت را که میزان آن از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق محاسبه می‌شود، پرداخت نماید. پس از انجام معامله در بخش گردش حساب خریدار در سامانه معاملاتی آساتریدر، اطلاعاتی تحت عنوان “پرداخت سود” نمایش داده می‌شود که این مبلغ معادل سود پرداختی به خریدار است. شایان ذکر است در سررسید دوره سود کل دوره به حساب وی واریز می‌شود.
7. تمامی اوراق از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند؛ به نحوی که بازارگردان اواراق موظف است تمامی سفارش های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.
8. حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه‌گذار در معامله اوراق منجر شود، چها روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به عبارتی اگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز به فروش برسد، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کمتر می‌شود و در واقع بازده منفی خواهد داشت.
9. با توجه به آئین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند.،
10. با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می‌شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. ، انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی‌کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است
11. اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی پذیرفته می‌شود.

برای مشاهده مطالب دیگر بورس آموز کلیک کنید.

برای ورود به اینستاگرام بورس آموز کلیک کنید.